MADA
YA TATU
KANISA
LA SMIRNA. (KANISA LA MATESO)
A. UTANGULIZI.
Simrna ni mji ambo ulikuwa umbali wa Km 65 Kaskazini mwa Efeso na
ulijulikana kama bandari ya salamakwa wakati ule ukliokuwa katikati ya njia kuu
kutoka rumi kwenda India na Persia(Irani)
Katika moja ya mitaa yake kulikuwa na hekalu la
mungu wa kigiriki alywejulikana kwa jina la zeus Munugu mkuu na katika upande
mwingine wa mji kulikuwa na hekalu la Cybele {mama wa mungu}.
Mji wa Smirna pia ulikuwa ni kituo cha ibada ya
kumwabudu kaisari. Kulikuwa na hekalu ya mfalme wa Rumi Teberio Kaisari
B. historia ya kipindi cha smirna inaaminika kwamba
siku kumi za mateso yaliyotakiwa kuja juu ya smirna huhusisha vipindi maalum
kumi vya mateso chini ya watawala mbalimbali wa kirumi pia na wao watawala wangekuwa kumi.
Majina ya wafia dini mbalimali katika kipindi hiki
cha Smirna chini ya wafalme mbalimbali
wa Rumi yanaorodheshwa hapa.
1.Klaudi Nero
(64-68 AD). Petro alisulubiwa katika kipindi cha utawala wa Nero. Paulo
alikatwa kichwa katika kipindi hiki.
2.Domitiani (90-95 AD) aAlijaribu kumuua mtume
yohana akashindwa na baadae akaamua kumpeleka uhamishoni katika kisiwa cha
Patmo.
3.Trajani(104-117 AD)Simoni ndugu wa Yesu aliuawa
katika kipindi hiki mwaka wa 107. Askofu
wa Ignatious wa Antiokia aliuawa pia katika utawala wamfame huyu mwaka
110.Watu wngine waliouawa katika kipindi hiki ni Polikap mwanafunzi wa Mtume
Yohana(155),
4. Marcus Aurelius.(161-180
AD). Yustini aliuawa katika utawala huu
katika mwaka 165 AD. Pia alifanya mauaji ya wakristo wengine wengi pia.
5.Septimus Severio.(200-211
AD) alimuua Leonidus baba wa Origeni mwanatheolojia mkuu., Pia aliwaua na Perpetua
na Felistas na ireneos mwaka 202.AD.
6. Thraker Maximus (235-237 AD).alifanya mauaji
lakini hatuna majina ya watu aliowaua.
7.Desiusi .(250-253
AD.) katika kipndi cha utawala wake
matso yaliibuka tena juu ya kanisa na kwa bahati nzuri utawala wake ulidumu kwa
muda mfupi sana nabaada ya kuanguka kwa utawala wake kipindi kifupi cha amani
kilikuja juu ya kanisa.
8. Vareliani
(257-260 AD.) Alipanga mauaji lakini hayakufanyika katika utawala wake.
(270-275 .AD.)Askofu Spriani wa Kathegi na askofu
Sextus wa Rumi waliuawa
C.Mateso ya kitaifa. Tabia za msingi katika historia
ya kanisa katika karne zote mbili yaani karne ya pili naya tatu ni kanisa au wakristo kuteswa
na wafalme wa kirumi. Mateso haya hayakuwa endelevu lakini yalitegemea
mtazamo aliokuwa nao mfalme aliyekuwa
akitawala katika kipindi hicho.Mateso ambayo yalikuwa yakijirudia katika
kipindi hiki yalidumu kwa karibu miaka 200 mpaka mfalme kostantino
alipookoka.na kutangaza tamko la amani.(Edict of costantine) katika mwaka wa
313 AD.
D.
Sababu za kanisa kuteswa.
Imani juu ya Mungu mmoja. Warumi walikuwa na miungu
mbalimbali ambayo walikuwa wakiiabudu pamoja na sanamu zao. Wakristo
walitangaza kwamba kuna Mungu mmoja tu Mfalme wa rumi alijenga hekalu ambalo
lilipaswa kutumiwa na watu wote kuabudu miungu yao na akawapa wakristo nafasi
na ya kushiriki kumwabudu Mungu wao katika hekalu hilo. Wakristo walikataa fursa hiyo na kusababisha
wao kuonekana kwamba wako tofauti na wananchi wengine. Hivyo mateso yalianza
dhidi yao.
2.kukataa
kumwabudu kaisari. Kama ilivyokwisha elezwa katika sura
iliyopita kwamba makaisari wa kirumin walijitangaza kwamba wao ni miungu na
wakadai waabudiwe na wananchi au raia wao. Hivyo raia wote wa dola ya Rumi
walilazimika kushiriki ibada ya kumwabudu kaisari. Mahekalu ya ibada za kaisari
yalijengwa kila mahali na sanamu za makaisari zikawekwa na watu wakalazimishwa
kumwabudu kaisari na kutoa dhabihu mbele ya
sanamu za kaisari. Hii ilikuwa
mojawapo ya ibada za kitaifa katika dola ya Rumi.
Wakristo walipinga vikali iabada hizona hawakuwa tayari kushiriki ibada
hizo wala kutoa dhabihu mbele ya sanamu za kaisari. Kutokana na asababu hiyo
wakristo waihesabiwa kuwa wasdaliti wa kaisari na dola kwa umjla na hivyo
walipaswa kuhukumiwa kifo. Wakristo walianza kuteswa na dola ya Rumi kwa sababu
ya kukataa kumwabudu kaisari na kumwita Yesu Mfalme(Kurious).
3.Kutojihusisha kwenye ibada za sanamu. Ibada hizi
za sanamu zilikuwa sehemu ya maisha ya kila siku katika dola ya rumi. Sanamu
hizo zilisimamishwa katika kila nyumbba na ziliabudiwa katika kila sherehe.
Dhabihu za vinywaji zilitolewa kwa sanamu hizo. Hivyo wakristo walikataa
kujihusisha katika shughuliza kilasiku za kijamii zilizohusha ibada za
sanamu(mfano sherehe mbalimbali). Wakristo walipokataa kujihusisha na hayo
mambo walionekana wako kinyume na jamii nzima.Kwa sababu hiyo jamii iliwahesabu
kama maadui.
4.kutambuliwa rasmi kwa dini ya kiyahudi: Dini ya
kiyahudi ilitambuliwa rasmi na dola ya Rumi kama dini ya kitaifa. Mwanzoni
kanisa wakati linaanza lilitambuliwa kama kikundi tu ndani ya dini ya kiyahudi
chenye msimamo mkali na hivyo kanisa
lilipata upendeleo wea serikali kwa namna fulani. Lakini mara baada ya kuanguka
wa Yerusalemu na na kubomolewa kwa hekalu katika mwaka wa 70 AD, kanisa au
ukristo ulisimama peke yake na dini ya kiyahudi walikuwa tayari kushirikiana na
serikali kulitesa kanisa.
Kanisa kufanya mikutano ya faragha. Kuokana na
mateso kanisalilianza kukutana katika maeneo ya siri na hasa wakati wa usiku.
Hii ilipelekea kanisa kuhisiwa vibaya na selrikali kwamba lilikuwa linafanya
njama ya kupindua serikali au kufanya maasi kwa sababu serikali ya rumi ilipiga
marufuku mikutano yote isiyo harali pia mikutano ya usiku ilipigwa marufuku.
Kwa kuogopa kwamba mikutano yote iliyokuwa haina kibali cha serikali na
iliyofanyika vifichoni haikuwa na nia njema kwa dola ya Rumi. Kwa sababu hiyo
wakristo walitazamwa na dola kama waasi. Watu wanopanga njama na maadui kuleta
vurugu na maasi ndani ya dola na hivyo dola ilianzisha mateso juu ya kanisa.
Usawa
katika kanisa. Kanisa liliwaona watu wote kuwa sawa. Hakukuwa na matabaka
katika kanisa. Waliwaona watu wote kuwa sawa a hawakumwogopa mtu yeote na wala
hawakuogopa cheo cha mtu. Kuokana na sabu hiyo kanisa lilionekana kuwa na
dharau, lisilo na heshima na hivyo kanisalilifanyika adui wa dola.
Kuharibu biashara za sanamu.:
Kulikuwa na biashara iliyokuwa inafanywa
ndani ya dola ya Rumi.biasharahiyo ilikuwa ni ya uuzaji wa sanamu. Watu
wengi walijipatia faida kutokana na
biashara hiyo.Mitume walipohubiri Injili
watu waliokoka na kuachana na ibada za sanamu . Mitume walifundishwa kwamba
sanamu si kitu na hazipaswi kuabudiwa anaepaswakuabudiwa ni Mungu muumba Mbingu
na nchi pekee. Watu wengi waliacha
kununua sanamu hizo . Kitendo hicho kilisababisha biashara hiyo ya uuzaji
sanamu kudolola. Watengenezaji na
wauzaji wa sanmu hizo walipata hasara na
wakaamua kuanzisha kuja juu na
Kuanzisha
ghasia dhidi ya kanisa kwani walipoteza wateja wao.
E.Hatua za mateso. Kuna mwingiliano kati ya kipindi
cha efeso na Smirna. Kipindi cha Efeso kiliisha na kifo cha mtume Yohana mwaka
100 AD. Wakati kipindi cha Smirna kilianza wakati wa mateso ya kitaifa.(dola)
wakati mfalme nero alipouchoma mji wa Rumi mwaka 64AD
VIPINDI
KUMI VYA MATESO YA KITAIFA.
MATESO
YA KWANZA Chini ya Kaisari Nero.(54-68 AD.)
Klaudi Nero alikuwa na umri wa miaka 16 alipoingia
katika utawala (ufalme) katika mwaka 54 AD. Alikuwa mjukuu mkubwa wa Agustus
aiyetoa amri ya watu wote kuhesabiwa sensa (Lk 2). Nero alikuwa mfalme wa
kwanza katka wafalme kumi kuanzisha mateso dhidi
ya kanisa.Alichoma mji wa rumi mwaka 64 AD.Theruthi mbili ya mji wa Rumi
iliteketea. Mfalme nero aliwasingizia wakristo kwamba ndiyo waliohusika na
uharibifu huo. Hivyo kaina lililazimika kuingia kwenye mateso makali. Katika
kipindi hiki mtume Petro alisulibiwa
miguu juu kichwa chini mnamo mwaka 67 AD.Pia mtume Paulo alikamatwa na kufungwa
Rumi ambapo alihukumiwa kifo na kisha
akauawa kwa kukatwa kichwa mwaka 68 AD.
Mjini Rumi.
Mfalme Nero alikuwa katkili kuliko makaisari wote wa
dola ya rumi waliomtangulia na waliomfuata. Kwani hajatokea kaisari katikadola
ya Rumi aliyefanya mauaji kama Nero. Mwaka 59 AD. mfalme Nero alimuua mama yake . pia alimuua
mke wake wa kwanza(Octavia)na kisha mkewe wa pili(Pompea) na baadae alimuua
kaka yake na rafiki yake mwalimu Seneka.
Mpaka mwaka wa 64 AD. Rumi ilikuwa katika ghasia
kuu. Mfalme nero alituhumiwa kwamba yeye ndiye aliyehusika na kuuchoma moto mji
wa Rumi. Lakini yeye alikanusha na kuwashutumu wakristo kuwa ndiyo
waliohusika na tukio hilo.Kutokana na
hilo kanisa liliingia katika kipindi cha mateso makali. Maelfu ya wakristo
waliuawa baadhi yao walitupiwa kwenye hifadhi za wanyama ili waliwe na wanyama
wakali na baadhi yao walichomwa moto na mfalme akaendesha gari lake juu yao
katika bustani yake. Bustani ya mfalme ambako tukio hili lilifanyika leo ni eneo la la jiji la Vatikani makao makuu ya papa na kania la MT. Petro.Kaisari Nero alijiua mwenyewe
mwaka68. AD.
KIPINDI
CHA PILI CHA MATESO CHINI YA DOMITIAN. (90-96 AD).
Baada ya nero kujiua mwaka wa 68 ADkatisa lilipata
amani mpaka alipoinuka mtawala mwingine ambaye ni Domitiani. Wakristo wengi
waliuawa . Mtume Yohana alipelekwa uhamishoni kwenye kisiwa cha Patmo ambapo
ndipo mahali alipopokeas ufunuo amao sasa ni kitabu cha Ufunuo wa Yohana.
KIPINDI
CHA TATU CHA MATESO CHINI YA TRAJANI 104-107 AD.
Trajani husemekana kuwa mtu muimusana miongoni mwa
watawala wa Rumi. Alikuwa mtawala mzuri kwa nchi yake lakini aaliwaua wakristo.
Mmoja wa mahakimu wake aliyeitwa Plin
the younger. Gavana wa behtania alichunguza maisha ya wakristo na mafundisho
yao na kugundua kwamba mafundisho hayo
hayakuwa na chochote chenye kuleta uasi kwa serikali ya Rumi. Alileta ripoti
yake mbele ya mfalme Trajani lakini mfalme alijibu “ Kama watu hawa walioletwa
mbele yako wamepatikana na hatia kwa sababu ya kuwa wakristo na wauawe lakini
ikiwa wataikana imani yao ya kikristo na na ikathibitika kwamba wanaabudu
miungu yetu na waachiwe huru. Katika kipindi hiki waliuawa wakristo mbalimbali
kama ifuatavyo.
Simoni mdogo wa Bwana Yesu. Alisulubiwa katika mwaka
wa 107 AD.akiwa na umri wa miaka 110. Alisulubiwa kwa amri ya mfalme wa Rumi
{Trajani}.
Askofu Ignatious wa Antiokia ambaye aliandika
nyaraka mbalimbali kwa makanisa mbalimbali ambazo baadhi yake zinapatikana
katika kitabu kiitwacho “Mababa wa Kitume”{Apostolic fathers}. Alikuwa tayari kuuawa kwaajili ya Bwana Yesu.
Aliandika barua za kuwafariji wakristo akiwa njiani kuelekea Rumi ambapo alitumwa katika hifadhi ya wanyama wakali na akaliwa na wanyama wakali mnamo mwaka
110.AD
PORIKAP. {69-155 AD} Alikuwa mwanafunzi wa
mwaanfunzi wa mtume Yohana na rafiki wa trajani na mwalimu wa Irenius.
Inadhaniwa kuwa Polikap aliteuliwa na mtume yohana kuwa askofu wa makanisa saba
ya Asia. Alipoamriwa kumkana bwana Yesu Kristo ili kuepukana na kuuawa yeye
alijibu:
“Miaka 86 nimemtumikia Bwana wangu na hajatenda
Jambo lolote baya kwangu, nawezaje kunena vibaya juu ya Bwana wangu
aliyeniokoa? Alichomwa kwenye moto na akafa kifo cha kishujaa kwaajili ya Imani
yake juu ya Yesu Kristo. Aliuawa chini ya utawala wa mfalme Antonius Pius mwaka
155 A.D.
KIPINDI CHA NNE CHA NNE CHA MATESO CHINI MARCUS
AURELIUS
161-180 A.D.
Marcus alikuwa alijulikana kam mfalme borawa nchi yake na mwandishi
mwenye maadili. Japokuwa alikuwa mtumzuri kwa taifa lake alikuwa mtesi wa
kanisa. Alifikiri kurejesha maisha ya
zamani ya kirumi na dini za zamani. Kwa wakati huo ukristo ulikuwa na mashiko
zaidi.Waamini wengi walikuwa tayari kufa kwa ajili ya imani yao na wala
hawakuogopa kifo. Walikikabili kifo kwa shangwe na ushindi mkuu. katika
kipindi hiki waaminni wengi waliuawa na wengine
walitupwa katika hifadhi za wanyama
wakali na wakaliwa na wanyama .
YUSTINI (Justine)Marty 100-165 A.D alizaliwa na
alielimishwa vizuri mpaka kuwa mwanafalsafa na aliendelea kufundisha hata baada
ya kuwa mkristo. Alirejerea kwa manabii wa zamani wa Kiebrania. Aliandika
maneno yafuatayo dhidi ya ukatili na mauaji yaliyokuwa yanaendelea dhidi
ya wakristo. “wanatushitaki, wanatusulubisha kwenye misalaba na kutupa
kwenye hifadhi za wanyama wakali na
kwenye moto. Lakini wanapofanya mabaya zaidi juu yetu ndivyo idadi ya wakristo
inaongezeka na kuwa kubwa zaidi. Mnamo mwaka 165 A.D .alikamatwa na mfalme wa
Rumi Marcus Aureliusi na kuuawa.
KIPINDI CHA TANO CHA MATESO CHINI YA SEPTIMUS.
202-211. A.D.
Baada ya kifo cha Marcus Aurelius kanisa lilipata
amani mpaka alipoinuka mtawala mwingine aliyejulikana kwa jina la Septimus
Severus. Mtawala huyu alimuua Leonides baba wa Origeni mwanatheologia mkuu.
Katika mji wa kathegi Perpetua na mtumwa wake Felistas walitumwa katika hifadhi
ya wanyama poli wakali na wakauawa.
Mfalme
Karakala alitoa uraia uraia kwa kila mtu katika dola yake. Huu ulikuwaq ni
uhuru mkubwa kwa wakristo. Watumwa pekee ndio ambao wangeweza kusulubiwa au
kutupwa kwenye hifadhi za wayama poli
wakali.
KIPINDI CHA SITA CHA MATESO CHINI YA THRAKA MAXIMUS
235-237.
A.D. Baada ya kipindi cha amani Thraka
alikalia kiti cha enzi cha Rumi. Alikua mpiganaji na alikusudia kuonyesha
huruma zake kwa dini za kipagani kwa kuwatesa wakristo. Utawala wake ulikuwa
mfupi kwa sababu ya kutawala kwake kwa njia ya udikteta. Maadui zake
walitengeneza kikundi ambacho kilifanikiwa kumuua.
KIPINDI CHA SABA CHA MATESO.CHINI YA DECIUS 250-253 A.D.
Katika kipindicha utawala wake mateso makali
yaliibuka tena na kwa bahati nzuri kipindi chake cha utawala kilikuwa kifupi na
kanisa lilipata raha kwa kipinda raha na amani kwa miaka 40.
KIPINDI CHA NANE CHA MATESO CHINI YA VARELIANI.
257-260. A.D.
Askofu Sipriani wa Kathegi aliuawa pia askofu wa
Rumi Sextus aliuawa.
KIPINDI CHA
TISA CHA MATESO. CHINI YA
AURELIUS. 270-275. A.D
Mfalme Aurelius alikuwa mwabudu jua japokuwa
hakulitesa kanisa moja kwa moja mwanzoni lakini hakuwapa uhuru wakristo. Hatimae aliamuru kwamba wakristo
wateswa. Kwa bahati nzuri amri yake haikutekelezwa Kutokana na kifo chake cha
ghafla.
KIPINDI CHA KUMI CHA MATESO CHINI YA DEOCLETIAN 303
3010. A.D
Mfalme Deocletiani na wasaidizi wake waliwafunga
wakristo gerezani. Baadae sehemu ya jingo hili lilibadilishwa na kuwa Kathedro
ya Mtakatifu Petro. Deocletiani aliagiza kuchomwa moto kwa kila nakala Biblia,
makanisa kubomolewa na wakristo wenye msimamo mkali kunyang’anywa uraia. Akiwa
na umri wamiaka 80 deocletiani aliondoka kwenye kiti cha utawala, lakini
wafuasi wake Galarius na Kostantinusi waliendeleza mateso mpka
mfalme Kostantino mototo wa Kostantinus alipotoa tamko la amani kwa kanisa mwaka 313 A.
Tamko hili la amani lilisitisha mateso kwa kanisa kwa kipindi cha karne mbili
Siku kumi za kujaribiwa zilizotajwa katika Ufuno wa
yohana 2:10 zilifikia mwisho. Baadae mfalme Deocletiani alipotambua kwamba yuko
karib na kufa alitubu dhambi zake mbele ya askofu wa mji.. Mwka 337 A.D
alibatizwa. Mtu aliyeamini kwamba angeweza kuufuta ukristo alijikuta yeye
mwenyewe anakuwa mkristo.
UONGOZI KATIKA KANISA KATIKA KIPINDI HIKI.
Wakati mitume wakiwa hai uongozi ulionekana ni
utumishi yaani kutumikia au kuwajibika. Wakati Luka alipoandika kitabu cha
matendo naPaulo alipoandika nyaraka zake tuna kuta maneno askofu na wazee
yakiwa na maana sawa yaani yakimaanisha ofisi moja. Lakini katika miaka ya
125’s tunakuta maaskofu wamekuwa watawala katika maeneo yao. Katika baraza la
yerusalemu mwaka 48 A,D {Mdo 15} mitume
wote na wazee walihusika. Lakini katika baraza la mwaka 150 A.D waliohusika ni
maaskofu pekee. Hii inadhihirisha kwamba kanisa liliondoka taratibu kwenye mafundisho
halisi ya mitume. Huduma ya mitume ilizimwa na ikachukuliwa na maaskofu .
Maaskofu walijifanya watawala wa kanisa. Hii ndio sababu inayosababisha baadhi
ya wataalam kuamini kwamba kipindi cha mitume kiliishia na kifo cha mtume
Yohan, jambo ambalo si kweli. Huduma za mitume, manabii, waalimu wachungaji na
wainjilisti kama zinavyoelezwa katika waefeso 4:11 ziliendelea kuwapo katika
kipindicha mitume na vi[pindi vingine vyote vya kanisa, japokuwa zimekuwa zikikataliwa na katika vipindi fulani
ilionekana kama zimetoweka lakini kwa
uhakika zimekuwapo na bado zimekuwa zikifanya kazi katika kanisa hata sasa.
SHULE
ZA THEOLOGIA.
Shule
ya Alexndria. Ilianzishwa mwaka 180. A.D na Pantaenusi ambaye alikuwani mwanafalsafa
wa kigiriki na baadae akwa mkristo. Kisha alikwenda India, irani na Saudi
Arabia katika huduma. Alikufa mwaka 200.A.D .
Klementi
wav Alexandria. Alikkuwa mwanafunzi wa Pantaenus na alimsaidia katika uendeshaji wa shule.
Alikuwa ni mkuu wa shule hadi alipoondolewa kwenye wadhifa huo katika kipindi
cha mateso cha septimus Severusi mwaka 2002. A.D. Baadhi ya vitabu vyake mpka
sasa vipo.
Origeni(185-254
A.D).
Alikuwa ni mwanatheologia mkuu. Baba yake
Alikuwa ni motto wa Leonidas. Baba yake aliuawa kutokana na imani yake
katika Kristo chini ya utawala wa mfalme Severus katika mwaka wa 2002 A.D.
Wakati huo Origeni alikuwa na umri wa miaka 17. Origeni aliisdaidia familia
yake kwa kufundisha falsafa ya kigiriki pamoja na fasihi. Aliianzisha kwa upya
shule ya Biblia iliyokuwa imefungwa kutokana na kuondoka kwa Klementi. Baadae
alikuwa ni mwandishi wa vitabu vya dogma na thiologia. Baadae alikwenda
Kaisaria na alianzisha shule nyingine ya Biblia ambapo alikuwa ni kiongozi wa
shule hiyo kwa karibu zaidi ya miaka 20.
Alifungwa jela chini ya mateso Deciani
na alikufa kutokana na kutendewa kinyama akiwa gerezani.alikufa akiwa na umri
wa miaka 69 mnamo mwaka 254. A.D.
Shule
ya Asia ndogo. Shule hii haikuwa katikamji wowote
ilikuwa ni shule ya masafa (mobile Bible School). Ilihusisha waalimu wa
thiolojia na waandishi. Baadhi yao ni Ireneus(130-202A.D) aliyezaliwa Smirna.
Alipata elimu yake ya awali ya Biblia chini ya Porkap. Kansa la Asia ndogo
lilimpeleka Ufaransa kama mmisionari. Aliuawa wakati wa mateso ya Severusi
mwaka wa 202 A.D.
Shule ya kathegi: Shule hii ilikuwa kaskazini mwa
Afrika na ilifanya vizuri kuliko shule zingine kubadili imani ya Kithiologia
katika Ulaya. Watu wakuu katika katika shule hii walikuwa ni Tetullani na Sipriani. Tetullani (160-200 A.D) Alikuwa
ni mteteaji shujaa wa imani ya kikristo dhidi ya dini ya kiyahudi na mafundisho
potofu alijiunga na umontano na alitumia kalamu na mahubiri kuthibitisha kile
alichofikiri ni mambo ya kidunia na
mabishano katika kanisisa.
Sipriani Askofu wa Kathegi (195-258 A.D) Alikuwa ni
motto wa afisa wangazi ya juu wadola ya Kirumi. Alikuwa mkristo wakati wa ujana
wake. Mambo matatu yaliyomjutia mpaka kuwa mkristo ni Maandiko ya tetullani,
mafundisho ya Cellius toka Rumi na Maandiko matakatifu (Biblia).
Mwaka mmoja baada ya kuwa mkristo alikuwa askofu na
kiongozi mkuuwa makanisa ya Afrika Kaskazini mwaka 248 A. D. Mnamo Mwaka 257 A.D. Mfalme Valentine alimfungia kufanya huduma
mwaka na mwaka 258 aliuawa.
Kanisa la karne ya pili lilipambana na mambo makuu
mawili ambayo ni Mateso na uzushi(Heresy) yaani mafundisho potofu. Mtume Pulo alitabiri ya
kwamba:
“ Najua mimi yakuwa
baada ya kuondoka kwangu mbwa mwitu wakali wataingia kwenu wasilihurumie kundi.
Tena katika ninyi wenyewe watainuka watu wakisema mapotovu, wawavute hao
wanafunzi wawaandamie wao”
Baadhi
ya makundi ya uzushi………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
HALI YA KANISA KATIKA KIPINDI CHA MWISHO WA KARNE YA PILI:
Kanisa lililotakasika. Mateso yaliwaondolea mbali
wale ambao hawakuwa waaminifu katika imani yao. Wale ambao hawakuwa na imani
kamilifu na waliojiunga na kanisa kwa masilahi yao binafsi.
Mafundisho yenye mfumo mmoja. Japokuwa kanisa
lilihusisha watu wa tamaduni , rangi na jamii mbalimbali bado lilikuwa na umoja
wa imani wa ajabu katika kanisa lote. Walifuata mafundisho ya mtume Paulo,
Petro na wengine. Mdo 2:42.
Kanisa lenye muundo: kazi iliyofanya na Paulo ya
kuweka viongozi wa Kanisa katika kila mji ilileta ufanisi. Viongozi hao
walikutana katika mikutano na kujadili mambo mbalimbali muhimu kuhusu kanisa. Hii
ilisababisha kutokea kwa ushirikiano imara wa kimataifa.(International
Fellowship) ambao umekuwepo mpaka sasa.
Kanisa lenye kusitawi{kukua}. Licha ya mateso
yaliyolikumba kanisa, kanisa liliendelea kukyua kwa kasi. Kanisa lilikumbana na
mateso makali chini ya watawala mbalimbali wa Kirumi, lakini kanisaliliendelea
kukabiliana na mateso hayo na likawa tayari kuwapelekea watesi hao Injili ya
uzima.
Hakika
Malango ya kuzimu hayakulishinda kanisa
Kuandikwa kwa agano jipya. Hatuwezi kueleza kwa
udhahiri au kikamilifu kwamba ni lini
hili lilifanyika. Baadhi ya vitabu
kama vile nyaraka za Paulo
zilikubaliwa kila mahali, wakati vingine kama vile Waebrania, Yakobo na Ufuno
wa Yohana vilikubaliwa Mashariki peke yake na kukataliwa Magharibi.
Kanisa la mashariki lilikubali baadhi ya vitabu ambavyo havipo katika Biblia. Baadhi ya
vitabu hivyo ni Warakawa Balnaba, Mafundisho ya mitume kumi
na wawali na Ufunuo wa mtume Petro. Mabaraza yalikutana mara kwa mara
ili kutambua ni vitabu gani vilivyokuwa vimevuviwa na na
vipi havikuvuviwa. Inadhaniwa kwambaAgano jipya halikutambuliwa rasmi mpka
baada ya mwaka 300. A.D
ndugu ubarikiwe na MUNGU
JibuFuta